Jeopolitik, Piyasa Riskini Yeniden Tanımlayabilir mi?

Cboe Volatilite Endeksi (VIX), yaygın olarak "korku endeksi" olarak adlandırılır ve şu anda küresel finansal piyasalarda yoğun ilgi görmektedir. Son dönemdeki yükselişi, özellikle Orta Doğu’da artan jeopolitik gerilimlerden kaynaklanan derin belirsizliği yansıtmaktadır. VIX, piyasaların gelecekteki volatilite beklentilerini ölçerken, mevcut seviyesindeki artış yalnızca piyasa hissiyatıyla sınırlı değildir. Bu durum, sistemik riskin daha karmaşık bir şekilde yeniden fiyatlandırıldığını ve büyük piyasa bozulmalarının ima edilen olasılığının arttığını göstermektedir. Yatırımcılar, bu endeksi çalkantılı dönemlerde kritik bir araç olarak değerlendirmektedir.

İran-İsrail arasındaki vekalet savaşının doğrudan bir çatışmaya dönüşmesi ve ABD’nin de bu gerilime dahil olması, yüksek volatilitenin temel nedenidir. 13 Haziran 2025’te İsrail’in İran’a ait askeri ve nükleer tesislere düzenlediği hava saldırıları, İran’ın hızla karşılık vermesine yol açtı. Bunu takiben, 22 Haziran’da ABD, “Gece Yarısı Çekici Operasyonu”nu başlatarak İran’ın kritik nükleer tesislerine hassas saldırılar gerçekleştirdi. İran Dışişleri Bakanı, diplomasinin bittiğini duyurarak ABD’yi “tehlikeli sonuçlardan” sorumlu tuttu ve Hürmüz Boğazı’nı kapatmak da dahil olmak üzere daha fazla “cezalandırıcı operasyon” sözü verdi.

ABD’nin doğrudan ve özellikle nükleer tesisleri hedef alan bu askeri müdahalesi, çatışmanın risk profilini kökten değiştirmektedir. Bu, artık bir vekalet savaşı değil, İran açısından varoluşsal sonuçlar doğurabilecek bir doğrudan çatışmadır. Küresel petrol arzı için kritik öneme sahip Hürmüz Boğazı’nın kapatılma tehdidi, enerji piyasaları ve dünya ekonomisi için büyük bir belirsizlik yaratmaktadır. Geçmişteki jeopolitik kaynaklı VIX artışları genellikle geçici olmuşsa da, mevcut durumun benzersiz yapısı, sistemik riskin ve öngörülemezliğin daha yüksek seviyelere ulaştığını göstermektedir. VIX’in gelecekteki volatilite beklentilerini ölçen Cboe VVIX Endeksi de aralığının üst sınırına tırmanmış durumda ve riskin gelecekteki yönüne dair derin bir piyasa belirsizliğine işaret etmektedir.

Bu ortam, statik portföy yönetiminden dinamik ve uyarlanabilir bir yaklaşıma geçişi zorunlu kılmaktadır. Yatırımcılar, portföy yapılarını yeniden değerlendirerek VIX araçları yoluyla volatiliteye uzun pozisyonlar almalıdır. Ayrıca, ABD Hazine tahvilleri ve altın gibi geleneksel güvenli limanlara olan tahsisatlarını artırmaları önerilmektedir. Yükselen VVIX, volatilitenin bile artık öngörülemez olduğunu ima etmekte ve çok katmanlı bir risk yönetimi stratejisi gerektirmektedir. Bu özel olaylar dizisi, jeopolitik gelişmelerin piyasalarda kısa ömürlü etkiler yaratma modelinden sapabileceğini ve bu riskin varlık fiyatlamasında daha kalıcı bir unsur haline gelebileceğini göstermektedir. Bu belirsiz ortamda dikkatli ve çevik stratejiler hayati önem taşımaktadır.