Finansal tablolar nasıl okunur?
Finansal tablolar, bir şirketin performansını ve finansal sağlığını analiz etmeye yardımcı olur. TradingView'de, üç temel finansal tablonun tümüne — gelir tablosu, bilanço ve nakit akışı — doğrudan şirketin piyasa sayfasından veya Hisse Takipçisi kullanarak birden fazla şirketi karşılaştırarak erişebilirsiniz.
İÇİNDEKİLER:
- Finansal tablolara nasıl erişilir
- Finansal tablolar nedir
- GAAP ve UFRS nedir
- Temel muhasebe ilkeleri
- Finansal tablo analizine yaklaşımlar
Finansal tablolara nasıl erişilir
Analiziniz için neye ihtiyacınız olduğuna bağlı olarak finansal tabloları iki farklı şekilde bulabilirsiniz.
Birincisi, doğrudan Hisse Takipçisi'ne gitmektir. Oraya vardığınızda, ilgili sekmeleri bulun ve ihtiyacınız olanı seçin.
İkinci yaklaşım, analiz etmek istediğiniz şirketin piyasa sayfasına gitmektir.
Finansal tablolar nedir
Halka açık her şirketin finansal performansını üç farklı tabloda raporlaması gerekir.
Gelir tablosu
Şirketin belirli bir muhasebe dönemindeki (genellikle bir çeyrek veya bir yıl — Q1, Q2, Q3 ve Q4 gibi) kazanç ve kayıpları, gelirleri ve harcamaları hakkında bilgi içerir.
Gelir tablosu, yatırımcılara şirketin elde ettiği net hasılatın nasıl net kâra dönüştüğünü anlatır ve işletmenin kârlı olup olmadığı ve devam eden faaliyetlerini daha fazla finanse edip edemeyeceği konusunda net bir resim sunar.
Mevzuat gerekliliklerine, iş kapsamına ve faaliyetlerine bağlı olarak bu raporun formatı değişiklik gösterebilir.
Ancak, her gelir tablosu şunları içermelidir:
- Toplam hasılat: Bir şirketin ana faaliyetlerinden elde ettiği ilk para değerini temsil eder
- Satılan malların maliyeti (SMM): Bir şirketin sattığı malları üretmek veya imal etmek için harcadığı para miktarını temsil eder
- Faaliyet giderleri: satış, genel ve idari giderleri (SG&A), araştırma ve geliştirmeyi (Ar-Ge) ve amortismanı içerir
- Faaliyet geliri: SMM ve faaliyet giderlerinin toplam hasılattan çıkarılmasıyla hesaplanır
- Faiz ve vergi öncesi kâr (FVÖK): Toplam hasılat eksi satılan malların maliyeti, SG&A ve diğer faaliyet giderlerine eşittir
- Net kâr: Vergiler düşüldükten sonra FVÖK'e eşittir
- Hisse başına kâr (HBK): HBK, şirketin tedavüldeki her bir hisseye tahsis edilen kazancını gösterir
Bilanço
Bir şirketin neye sahip olduğunu ve ne borçlu olduğunu gösterir. Yatırımcılara, uzun vadeli eğilimleri belirlemek yerine belirli bir zaman noktasında bir şirketin toplam varlıkları, toplam yükümlülükleri ve hissedarların öz sermayesi hakkında hızlı bir inceleme sunar.
Temel analistler, ödenecek temettüler, net borç ve uzun vadeli yatırımlar gibi finansal oranları hesaplamak için bilançoları kullanır.
Bilanço formülü:
Varlıklar = Toplam Yükümlülükler + Öz Sermaye
Nakit akış tablosu
Bir şirketin nakit giriş ve çıkışlarını gösterir. Nakit akışlarını muhasebeleştirmek için iki yöntem vardır.
Tahakkuk esaslı muhasebe gelir ve giderlerin, ödemelerin alındığı zaman değil, bir işlemin gerçekleştiği zaman diliminde tanınmasını içerir
UFRS kapsamındaki standart yöntemdir.
Tahakkuk esaslı muhasebe, önceki üç yıl içinde geliri 25 milyon doları aşan büyük şirketler için zorunludur.
Örneğin, 30 Nisan'da yeni bir dizüstü bilgisayar için banka kartıyla ödeme yapıyorsunuz. Genellikle bu tür banka ödemeleri 1-3 gün sonra işlenir ve banka işlemi doğrulayana kadar satıcı parayı alamaz. Ancak, para Mayıs ayında alınsa bile, satıcı bu ödemeyi Nisan ayında muhasebeleştirecektir.
Aksine, nakit esaslı muhasebe yöntemini kullanırken, satıcı bunu Mayıs ayında — yani gerçek nakit akışı olduğunda muhasebeleştirir.
Bu yöntem, mevcut nakit ve şirketin mevcut operasyonlarını finanse etmek için sahip olduğu gerçek varlıklar hakkında daha net bir resim sunar.
Çoğunlukla daha küçük işletmeler tarafından kullanılır ve uygulanması çok daha kolaydır.
GAAP ve UFRS nedir
Her tablo, Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri (GAAP) veya Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) uyarınca hazırlanır.
GAAP, finansal raporlamada tutarlılık ve netlik sağlamak için şirketlerin uyması gereken bir dizi ortak kural ve uygulamadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde hem kâr amacı güden hem de gütmeyen kuruluşlar ve devlet kurumları için zorunludur.
UFRS, dünya çapında daha geniş çapta kabul görmektedir. Birçok yargı alanında halka açık şirketler için zorunludur ve 160'tan fazla ülkede tanınmaktadır. Bu muhasebe standardı, dünya çapında şeffaflık ve karşılaştırılabilirlik sağlamayı amaçlamaktadır.
Bu muhasebe çerçevelerinin her ikisi de birbiriyle örtüşen ilkeleri paylaşsa da, yaklaşım açısından farklılık gösterirler.
GAAP, daha az esnekliğe sahip, ancak daha ayrıntılı bir rehberlik sunan kural tabanlı bir sistemdir.
Buna karşılık UFRS, daha geniş yönergeler sağlayan ilke tabanlı bir sistemdir.
Bir şirketin GAAP veya UFRS kullanmasından bağımsız olarak, temel muhasebe ilkelerine uyması gerekir.
Temel muhasebe ilkeleri
Tahakkuk esası: Gelir, işlem anında tanınır. Tahakkuk esaslı muhasebe kullanan şirketler, nakit alındığı zamana bakılmaksızın, gelir elde edildiğinde kaydetmelidir.
İşletmenin sürekliliği: Şirketin öngörülebilir gelecekte faaliyetlerine devam etme niyetinde olduğunu varsayar.
Tutarlılık: Aynı muhasebe yöntemlerinin zaman içinde uygulanmasını gerektirir.
Önemlilik: Yalnızca paydaşlar için önemli olan ve karar vermeyi etkileyebilecek bilgiler finansal raporlara dâhil edilir.
Doğru sunum: Bilgiler doğru, eksiksiz ve tarafsız olmalıdır.
Karşılaştırılabilirlik: Farklı şirketler aynı muhasebe ilkelerini izlediğinde elde edilir ve anlamlı karşılaştırmalara olanak tanır.
Özün önceliği: İşlemler sadece yasal formatlarına göre değil, ekonomik gerçekliklerine göre kaydedilmelidir.
Örneğin, bir ana şirket bağlı ortaklığının yükümlülüklerini garanti ederse, bu yükümlülükler — bağlı ortaklık ayrı bir tüzel kişilik olsa bile — ana şirketin finansal tablolarında raporlanmalıdır.
Tarihi maliyet: Varlıklar ve yükümlülükler, enflasyon için ayarlama yapılmaksızın orijinal maliyetleriyle kaydedilmelidir.
Tam açıklama: İşletmelerin şeffaflık ve şirketin mali durumunun tam bir görünümünü sağlamak için ilgili tüm finansal bilgileri açıklamasını gerektirir.
Finansal tablo analizine yaklaşımlar
Finansal tablo analizi, her üç finansal tabloya da uygulanabilen dikey, yatay ve oran analizi kullanılarak yapılabilir.
Dikey ve yatay yaklaşımlar, analistlerin finansal tablolardaki yapıyı ve eğilimleri anlamalarına yardımcı olur.
Oran analizi, şirketin performansını değerlendirmek ve rakipleriyle karşılaştırmak için finansal metriklerin karşılaştırılmasını içerir.
Dikey analiz
Dikey analiz, bir finansal tabloda listelenen her bir kalemin bir temel rakama göre yüzdesini belirler. Örneğin, gelir tablosundaki her bir kalem toplam hasılatın bir yüzdesi olarak gösterilir.
Bu, "ortak boyutlu" tablolarla sonuçlanır ve tek bir finansal dönem için finansal performansın iç yapısını değerlendirmeye yardımcı olur.
Yatay analiz
Trend analizi olarak da bilinen yatay analiz, büyüme modellerini veya düşüşleri belirlemek için birden fazla dönemdeki finansal verileri karşılaştırır.
Örneğin, nakit akış tablosunda yatay yöntemi kullanmak, yatırımcıların bir şirketin nakit üretiminin zaman içinde nasıl değiştiğini anlamalarına yardımcı olabilir.
Oran analizi
Oranlar, bir şirketin genel sağlığını ve performansını değerlendirmeye yardımcı olan finansal metrikler arasındaki ilişkilerdir.
Anahtar oran kategorileri şunları içerir:
- Kârlılık oranları: Bir şirketin ne kadar verimli kâr ürettiğini ölçer. Örneğin, Varlıkların Getirisi (ROA) ve Brüt kâr marjı
- Likidite oranları: Bir şirketin kısa vadeli yükümlülüklerini karşılama yeteneğini gösterir. Örneğin, Cari oran ve Nakit oranı
- Kaldıraç oranları: Bir şirketin faaliyetleri için ne kadar borca dayandığını gösterir. Örneğin, Borç/öz sermaye ve Faiz karşılama oranı
- Faaliyet oranları: Bir şirketin kaynaklarını ne kadar etkin yönettiğini yansıtır. Örneğin, Varlık devir hızı ve Alacak tahsil süresi
Sonuç
Üç ana finansal tablo — gelir tablosu, nakit akış tablosu ve bilanço — bir şirketin finansal istikrarı hakkında temel metrikler içerir ve yatırımcılara, alacaklılara, devlet kurumlarına ve şirket yönetimine işletmenin finansal sağlığını ve gelecekteki beklentilerini değerlendirmek için temel bilgiler sunar.
Ayrıca okuyun: