Jeopolitik Gerilimler Brezilya Piyasa Ufkunu mu Kararttı?Brezilya’nın gösterge borsa endeksi Bovespa, beklenmedik bir kaynaktan gelen zorluklarla karşı karşıya: ABD ile artan jeopolitik gerilimler. ABD yönetiminin, eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’ya yönelik devam eden yargı sürecini gerekçe göstererek Brezilya ithalatının büyük çoğunluğuna %50 oranında yüksek gümrük vergisi uygulama kararı, ciddi belirsizlik yaratmıştır. ABD, bu adımı “insan hakları ihlalleri” ve Brezilya yargısında hukukun üstünlüğüne yönelik ihlaller olarak nitelendiriyor. Bu durum, ekonomik politikayı iç siyasi meselelerle iç içe geçirerek geleneksel ticari anlaşmazlıklardan ayrılıyor. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, bu müdahaleyi kararlılıkla reddederek Brezilya’nın egemenliğini ve ticaret konusunda müzakereye açık olduğunu, ancak yargı bağımsızlığına karışılmasına izin vermeyeceğini vurgulamıştır.
Bu gümrük vergilerinin ekonomik etkileri çok yönlüdür. Sivil havacılık, enerji, portakal suyu ve rafine bakır gibi bazı sektörler muaf tutulsa da, sığır eti ve kahve gibi kritik ihracat ürünleri %50’lik vergiyle karşı karşıyadır. Brezilyalı et üreticileri 1 milyar doların üzerinde kayıp beklerken, kahve ihracatçıları da önemli ekonomik etkiler öngörmektedir. Goldman Sachs, ABD’ye yapılan toplam Brezilya ihracatı üzerindeki etkili vergi oranını %30,8 olarak tahmin etmektedir. Doğrudan ticaretin ötesinde, bu anlaşmazlık yatırımcı güvenini zedelemektedir, özellikle ABD’nin Brezilya ile halihazırda bir ticaret fazlasına sahip olduğu dikkate alındığında. Brezilya’nın misilleme tehdidi, ekonomik istikrarsızlığı daha da artırabilir ve Bovespa üzerinde ek baskı yaratabilir.
Anlaşmazlık, teknoloji ve yüksek teknoloji alanlarına da uzanarak karmaşıklığı artırmaktadır. ABD’nin, Bolsonaro’nun yargılanmasından sorumlu olan Brezilya Yüksek Mahkemesi Yargıcı Alexandre de Moraes’e uyguladığı yaptırımlar, onun X ve Rumble gibi sosyal medya şirketlerine karşı dezenformasyon gerekçesiyle aldığı kararlarla doğrudan bağlantılıdır. Bu durum, dijital politikalar ve ifade özgürlüğüyle ilgili endişeleri artırmaktadır. Bazı analistler, büyük ABD teknoloji firmalarının düzenlenmesini, ekonomik önemleri nedeniyle bir ticaret meselesi olarak değerlendirmektedir. Ayrıca, Embraer gibi havacılık firmaları muaf tutulsa da, Yüksek teknoloji sektörleri ve fikri mülkiyet korumasına ilişkin geçmiş endişeler, yatırım ortamında temkinli bir havaya yol açmaktadır. Bu iç içe geçmiş jeopolitik, ekonomik ve teknolojik faktörler, Bovespa Endeksi için dalgalı bir görünüm ortaya koymaktadır.
