Blog: Şirketlerde kur etkisi nedir ve nasıl hesaplanır?
Kur etkisi nedir ve nasıl hesaplanır?
Kur riski, döviz kurlarında beklenmedik bir değişmenin firmanın gelir ve giderlerinde ya da genel olarak nakit akımlarında yol açtığı değişiklikler olarak tanımlanabilir. Diğer bir ifadeyle risk, kur etkisine açık olan mali değerlerdeki beklenmedik değişmeleri açıklar.
Döviz kurlarının ve bu kurlardaki değişim takip edildiği piyasalar FOREX (Foreign Exchange Market) piyasalarıdır. Bu piyasa, döviz alım ve satım işlemlerinden ve belli kurallar (miktar, parite fiyatı, faiz oranı) çerçevesinde verilen kredi işlemlerinden oluşur. Bütün dünyada döviz parite fiyatları, bu piyasada belirlenir.
Döviz kurundan etkilenme riski belirli bir dönemde belirli bir döviz cinsinde beklenen nakit girişlerinin beklenen nakit çıkışlarından fazla veya az olması durumunda ortaya çıkar ve oluşan bu yeni durum; net döviz pozisyonu olarak isimlendirilir. Şirketlerin yabancı para cinsinden varlıkları ile yabancı para cinsinden yükümlülükleri bulunması durumunda yabancı para pozisyonundan bahsetmek mümkün olmaktadır. Şirketlerin döviz cinsinden yükümlülüklerinin varlıklarından fazla olması durumunda net döviz pozisyonunda açık oluşurken, döviz varlıkları döviz yükümlülüklerinden fazla olan şirketler ise net döviz pozisyonunda fazla vermektedir.
Döviz fazlası olan şirketlerin döviz kurlarının yükselmesinden genel olarak olumlu etkilendiği, döviz yükümlülüğü olan şirketlerin ise bu durumdan olumsuz etkilendiği görülmektedir. Ancak kur değişimlerine bağlı olarak şirketlerin finansal sonuçlarındaki olası kur etkisinin ne olacağının sağlıklı cevabı şirketlerin KAP’ta açıklanan finansal sonuçları incelenerek bulunabilir. Finansal sonuçlarda firmanın fonksiyonel para birimi ile yükümlülüklerinin/varlıklarının ağırlıklı olarak hangi döviz cinsinden oluştuğu bilgisine ulaşılabilir. Olası kur etkisi hesaplanırken, şirketlerin finansal sonuçları incelenerek yabancı para yükümlülük ve varlıklarının hangi döviz cinsinden olduğu bulunması ve şirketlerin KAP’ta açıkladığı finansal sonuçları içerisinde paylaştığı “Kur Riskine Duyarlılık” çalışmasından gerekli verilerin alınması önem taşımaktadır. Finansal sonuçlardan elde edilen bilgiler ile döviz kurlarındaki değişim oranı kıyaslanarak olası kur etkisi hesaplanmaktadır.
Kur hareketlerine bağlı olarak oluşan çeyrek özelinde finansman gelir/gider içerisindeki kur etkisi firmaların net kârlılık rakamları üzerinde önemli bir kalem olsa, bir hissenin ya da sektörün cazip olup olmadığı konusunda döviz varlık/yükümlülük pozisyonlarına bakarak bir tercih yapılması tek başına yeterli olmamaktadır. Şirketlerin finansal sonuçlarında yer alan kur etkisi tablosu şirketin yabancı para varlık ve yükümlülüklerine göre hazırlanmaktadır. Örneğin şirketin Euro üzerinden yükümlülüklerinin bulunması durumunda Euro’daki değer kazançları şirketin finansallarını olumsuz etkileyebilecek ve bu etki finansman gelir/gider dengesi kaleminde görülecektir. Ancak aynı zamanda şirketin satış gelirlerinin Euro ağırlıklı olması bu olumsuz etkiyi ortadan kaldırabilecek ve hatta kur etkisi projeksiyonunda sunulanın aksine şirket kârlılık rakamlarını olumlu etkileyebilecektir. Hesaplanan olası kur etkisinde esas faaliyet dışı kur gelir/giderleri dikkate alınmaktadır. Şirketin esas faaliyetleri sonucunda oluşabilecek kur gelir/giderleri hesaplamanın içinde yer almamaktadır. Bu sebeple yalnızca olası kur etkisine göre bir şirkete yatırım kararı verilmemeli, olası kur etkisi yatırım kararı için tek başına bir kriter oluşturmamalıdır.
Örnek olarak Şişe Cam şirketini inceleyecek olursak, şirketin 2018/1Ç finansal sonuçlarına KAP’tan ulaşmamız gerekecektir. Genel olarak finansal sonuçların son bölümünde yer alan kur riski bölümünden yabancı para varlık / yükümlülük durumu ile kur riskine duyarlılık kısmına ulaşılabilir. Şişe Cam’ın 2018/1Ç finansal sonuçlarında, 5.455.206.000 TL varlığı ve 3.815.493.000 TL yükümlülüğü olduğu görülmektedir. Şirketin net yabancı para pozisyonu 1.323.338.000 TL’dir. Şirketin net döviz varlığı olduğu izlenirken, döviz varlıkları dolar; döviz yükümlülükleri euro cinsindendir.
2018/2Ç’de 28.06.2018 kapanışına göre Dolar/TL’nin %15,96 oranında yükseliş kaydettiği, yani doların Türk Lirası karşısında değer kazandığını göstermektedir. Kurdaki değişim hesaplanırken, Dolar/TL kurunun 30.03.2018 tarihindeki kapanışı olan 3,9544 ile 28.06.2018 tarihli kapanış olan 4,5854 rakamı baz alınmıştır. Euro/TL kuru incelendiğinde ise aynı tarihler aralığında euronun Türk Lirası karşısında %8,96 oranında değer kazanmıştır.
Yine Şişe Cam’ın finansal sonuçlarında yer alan kur riskine duyarlılık bölümünden, kur değişimlerinin şirket finansalları üzerindeki etkisine ulaşılmaktadır.
Kur riski, döviz kurlarında beklenmedik bir değişmenin firmanın gelir ve giderlerinde ya da genel olarak nakit akımlarında yol açtığı değişiklikler olarak tanımlanabilir. Diğer bir ifadeyle risk, kur etkisine açık olan mali değerlerdeki beklenmedik değişmeleri açıklar.
Döviz kurlarının ve bu kurlardaki değişim takip edildiği piyasalar FOREX (Foreign Exchange Market) piyasalarıdır. Bu piyasa, döviz alım ve satım işlemlerinden ve belli kurallar (miktar, parite fiyatı, faiz oranı) çerçevesinde verilen kredi işlemlerinden oluşur. Bütün dünyada döviz parite fiyatları, bu piyasada belirlenir.
Döviz kurundan etkilenme riski belirli bir dönemde belirli bir döviz cinsinde beklenen nakit girişlerinin beklenen nakit çıkışlarından fazla veya az olması durumunda ortaya çıkar ve oluşan bu yeni durum; net döviz pozisyonu olarak isimlendirilir. Şirketlerin yabancı para cinsinden varlıkları ile yabancı para cinsinden yükümlülükleri bulunması durumunda yabancı para pozisyonundan bahsetmek mümkün olmaktadır. Şirketlerin döviz cinsinden yükümlülüklerinin varlıklarından fazla olması durumunda net döviz pozisyonunda açık oluşurken, döviz varlıkları döviz yükümlülüklerinden fazla olan şirketler ise net döviz pozisyonunda fazla vermektedir.
Döviz fazlası olan şirketlerin döviz kurlarının yükselmesinden genel olarak olumlu etkilendiği, döviz yükümlülüğü olan şirketlerin ise bu durumdan olumsuz etkilendiği görülmektedir. Ancak kur değişimlerine bağlı olarak şirketlerin finansal sonuçlarındaki olası kur etkisinin ne olacağının sağlıklı cevabı şirketlerin KAP’ta açıklanan finansal sonuçları incelenerek bulunabilir. Finansal sonuçlarda firmanın fonksiyonel para birimi ile yükümlülüklerinin/varlıklarının ağırlıklı olarak hangi döviz cinsinden oluştuğu bilgisine ulaşılabilir. Olası kur etkisi hesaplanırken, şirketlerin finansal sonuçları incelenerek yabancı para yükümlülük ve varlıklarının hangi döviz cinsinden olduğu bulunması ve şirketlerin KAP’ta açıkladığı finansal sonuçları içerisinde paylaştığı “Kur Riskine Duyarlılık” çalışmasından gerekli verilerin alınması önem taşımaktadır. Finansal sonuçlardan elde edilen bilgiler ile döviz kurlarındaki değişim oranı kıyaslanarak olası kur etkisi hesaplanmaktadır.
Kur hareketlerine bağlı olarak oluşan çeyrek özelinde finansman gelir/gider içerisindeki kur etkisi firmaların net kârlılık rakamları üzerinde önemli bir kalem olsa, bir hissenin ya da sektörün cazip olup olmadığı konusunda döviz varlık/yükümlülük pozisyonlarına bakarak bir tercih yapılması tek başına yeterli olmamaktadır. Şirketlerin finansal sonuçlarında yer alan kur etkisi tablosu şirketin yabancı para varlık ve yükümlülüklerine göre hazırlanmaktadır. Örneğin şirketin Euro üzerinden yükümlülüklerinin bulunması durumunda Euro’daki değer kazançları şirketin finansallarını olumsuz etkileyebilecek ve bu etki finansman gelir/gider dengesi kaleminde görülecektir. Ancak aynı zamanda şirketin satış gelirlerinin Euro ağırlıklı olması bu olumsuz etkiyi ortadan kaldırabilecek ve hatta kur etkisi projeksiyonunda sunulanın aksine şirket kârlılık rakamlarını olumlu etkileyebilecektir. Hesaplanan olası kur etkisinde esas faaliyet dışı kur gelir/giderleri dikkate alınmaktadır. Şirketin esas faaliyetleri sonucunda oluşabilecek kur gelir/giderleri hesaplamanın içinde yer almamaktadır. Bu sebeple yalnızca olası kur etkisine göre bir şirkete yatırım kararı verilmemeli, olası kur etkisi yatırım kararı için tek başına bir kriter oluşturmamalıdır.
Örnek olarak Şişe Cam şirketini inceleyecek olursak, şirketin 2018/1Ç finansal sonuçlarına KAP’tan ulaşmamız gerekecektir. Genel olarak finansal sonuçların son bölümünde yer alan kur riski bölümünden yabancı para varlık / yükümlülük durumu ile kur riskine duyarlılık kısmına ulaşılabilir. Şişe Cam’ın 2018/1Ç finansal sonuçlarında, 5.455.206.000 TL varlığı ve 3.815.493.000 TL yükümlülüğü olduğu görülmektedir. Şirketin net yabancı para pozisyonu 1.323.338.000 TL’dir. Şirketin net döviz varlığı olduğu izlenirken, döviz varlıkları dolar; döviz yükümlülükleri euro cinsindendir.
2018/2Ç’de 28.06.2018 kapanışına göre Dolar/TL’nin %15,96 oranında yükseliş kaydettiği, yani doların Türk Lirası karşısında değer kazandığını göstermektedir. Kurdaki değişim hesaplanırken, Dolar/TL kurunun 30.03.2018 tarihindeki kapanışı olan 3,9544 ile 28.06.2018 tarihli kapanış olan 4,5854 rakamı baz alınmıştır. Euro/TL kuru incelendiğinde ise aynı tarihler aralığında euronun Türk Lirası karşısında %8,96 oranında değer kazanmıştır.
Yine Şişe Cam’ın finansal sonuçlarında yer alan kur riskine duyarlılık bölümünden, kur değişimlerinin şirket finansalları üzerindeki etkisine ulaşılmaktadır.