Değerli dostlar bu yazım çok uzun olacak ve bu işin geleceğini anlatacağım. Yazı teknik kelimeler de barındıracak. Merak ettiğiniz tüm kelimeleri araştırıp öğrenmenizi tavsiye ediyorum.
Ethereum, ETH, Tüm kripto borsalarının işlem hacmi, talep, açılan vadeli pozisyonlar ile istatistiksel olarak 2 numarası. 1 ise tabi ki baş tacımız Bitcoin, BTC. Yazımızın esas konusuna gelirsek, ETH nedir? Bunu sizlere anlatmaya çalışayım.
Ethereum bir akıllı sözleşme platformu olarak, geliştiricilere kendi blockchain’leri üzerinde merkeziyetsiz uygulama (DApp) geliştirme olanağı sunan bir platformdur. Ethereum platformunun kendi dijital para birimi Ether (ETH) adını taşır. Vitalik Buterin, Ethereum için ilk konsepti 2013 yılında, Bitcoin (BTC) harici bir açık kaynak blockchain platformu geliştirme düşüncesiyle tasarladı ve böylelikle akıllı sözleşmelerin önünü açtı. Ethereum blockchaini üzerindeki her akıllı sözleşme, kendi kendine işleyerek belirli koşullar yerine getirildiğinde otomatik işlem yapan bir bilgisayar programı gibi çalışıyor. ETH Blockchaini bu akıllı sözleşme kodlarının, herhangi bir aksama, sansür, sahtecilik veya harici müdahale olmaksızın, tam olarak programlandığı gibi çalışmalarını sağlıyor.
Bir arkadaşım ki bu platformda takipçimdir, Vitalik Buterin'in kendisi ile St. Petersburg'da kahve içmiş zamanında. Vitalik'in Avukatı ile arkadaşlar hala.. Rus bebesinin bu kadar büyük bir şey oluşturacağına, fikrinin bu kadar büyüyeceğine ihtimal vermediğinden (Kendi tabiridir elbette) 0,30 USD ile alabileceği ETH'yi şimdi 1750 USD den alıp satıyor. Var mı yeni bir şey diyorum? Tüyo alamıyor :)) Şaka bir yana işimiz tüyo değil işin tekniği ve geleceği.. Anlatmaya devam edelim efendim fakat dediğim gibi yazı uzun..
Yazıya geçmeden önce developer (geliştirici) kavramıyla ilgili bilgi vermek isterim. Developer (Geliştirici), bilgisayar veya bilgisayar türevi dijital aygıtlar için uygulama ve yazılımlar geliştiren, bu yazılımların çalışmasını sağlayan ve kaynak kodunu oluşturan kişi anlamına geliyor. Developer, yani geliştiriciler farklı alanlar üzerine uzmanlaşıp çalışmalarını her hangi bir platormda gerçekleştirebilirler.
Bazı tahminler, Ethereum’da toplanan 250.000 ila 350.000 arasında geliştiricinin bulunduğunu gösteriyor. Ekosistemdeki geliştiricilerin sayısı bir tartışma konusu olsa da ETH geliştirici platformu veri indirme istatistikleri, Ethereum’a yönelik geliştiricilerden gelen ilginin artarak devam ettiğini gösteriyor.
Geliştiriciler neden bu kadar önemli biliyor musunuz? Kripto varlığın geleceğini buradan anlayabiliyorsunuz. Şimdi vereceğim bilgilere dikkat edin.
Kripto para varlık yönetimi şirketi Electric Capital tarafından hazırlanan bir rapora göre ETH eğer kendi proje geliştiricileri sayılmaz ise, tüm kripto para birimleri içerisinde kripto paraların temel protokolü üzerinde çalışan en fazla aktif geliştiriciye sahip durumda. Bahsini ettiğimiz Rapor 7 Mart’ta yayınlandı. Rapora göre, şirket 20.000’den fazla kod deposundan parmak izi aldı ve 16 milyon veri elde etmeye çalıştı. Bu da ortalama olarak 216 geliştiricinin her ay ETH depolarına kod katkısı olduğunu ortaya koyuyor.
Piyasa değeri açısından tüm kripto para birimlerinin en büyüğü olan Bitcoin (BTC), ayda ortalama 50 geliştiricinin ortalaması alınarak sağlıklı bir geliştirici tabanına sahip durumda. Ethereum, aylık ortalama 99 geliştiricinin halen aktif olmasıyla diğerlerine nazaran daha üst konumda. Veriler ayrıca Eos (EOS), Tron (TRX) ve Cardano (ADA) gibi büyük platformların hepsinde aylık ortalama 25 geliştiricisinin bulunduğunu gösteriyor. Durun, daha beteri var! Raporda ayrıca, “geliştiricilerin terk ettiği birçok projenin ağ değeri yüksek coinler olduğu” belirtiliyor. Örneğin, Dogecoin (DOGE) aylardır geliştiricilere sahip değil. Geçen yıl Litecoin (LTC) geliştirici tabanı aylık 40 geliştiriciden üçe düşmüş durumda.
Rus bebesi Vitalik ETH'yi ne zaman bulmuştu? 2013. Üstünden geçen 8 senede teknoloji cidden baş döndüren hızla değiştiğini unutmayalım. 2013 yılında adresinizde Türk Telekom VDSL2 teknolojisi altyapısı var ise maksimum 64 Mbit hızı zar zor veriyordu. 16 Mbit hızı ADSL altyapısı ile almak mucize gibi bir şeydi. Şu an aynı bakır kablodan 100 MBit üstü hız alabiliyoruz ki dünya ortalamasının çok altındayız malumunuz. 2013 yılında yayınlanan platform ve yazılım kodu Versiyon 1 olarak biliniyor. Bu versiyonu tasarlarken PoW ile coin üretilmişti. 2020 yılı Aralık ayında ise 2.0 Versiyonu yayınlandı. Yayınlandı ama daha tam olarak yayımlanma aşamalarının 3 e bölünmesi ve zamana yayılması sebebi ile yaz aylarında tamamen yeni versiyona geçilmesi planlanıyor. Burada en büyük fark işlem hızı ve madenciliğin PoW dan PoS a dönmesi. PoW ve PoS'u öğrenmeniz gerekiyor bunun için. Madenci ile Doğrulayıcı farkını öğrenmeyi size bırakıyorum. Fakat şunu bilin, yakın zamanda PoW ölecek PoS gelecek. Paranız kadar kazanacaksınız yani. Bu kadar bilgi yeterli anlatmak istediğim konuya gelelim.
V1.0 ile V2.0 arasındaki farkları bilirsek ETH'nin geleceğine daha rahat bakacağız. Devam ediyoruz.
Bugün Ethereum ağı trafikle dolup taşıyor, bu da işlem ücretlerinin (ödenen komisyonların) birçok kullanım durumu için uygun olmayan ve kimine göre kabul edilemeyen seviyelere çıkmasına neden oluyor.
Bu kısmen, yapılan işlemlerin mali değeri nedeniyle kullanıcıların yüksek işlem ücretlerini ödemekten çekinmediği DeFi projelerinin başarısından kaynaklanmakta. Ethereum'da işlem ücretleri, ücretler yalnızca işlemleri değil, Ethereum blok zincirinde çalışan gerçek uygulamaları da finanse ettiği için tipik olarak "GAS" maliyetleri olarak adlandırılır. Bunun bize yansıması nedir? Ben ETH ile ne alıp veriyorum ki? Ben ne komisyonu ödeyeceğim? Kime ödeyeceğim? Ne için ödeyeceğim? sorularınızın cevabına gelince. Örnekleme yapalım. Bir DeFi kullanıcısı, yüz binlerce dolarlık kripto para birimine yatırım yapmak için karmaşık bir finansal işlem için, para transferi için, kripto varlık almak için bilmediği kişi, kişiler ve/veya kurumlara 100 dolar komisyon ödemekten çekinmeyebilir, ancak 5 dolarlık bir oyun içi eşyayı takas etmeye çalışan bir oyuncu işlem ücreti olarak 5 dolar ödemek istemez. Sizler oyun içinde GEM denilen elmas-platin gibi ismi-şekli değişse de oyunun yapılma amacı olan oyunu oynayandan para kazanmak olan ve bu amaca ulaşmak için, oyunu yazan firma açısından için bu işleri daha ucuza mal etmesi gerekmez mi? ETH platformu üstünden parasını transfer eden yazılım firması GAS ödeyecek ise komisyonların daha düşük olması önemli değil mi? Yazımızın ana konusu da bu. ETH'nin bu maliyeti düşürmesi gerekiyor.
Bunun için de V2.0 'a geçen ETH için özet yaparsak; Ethereum 2.0, blok zincirinin bir PoW konsensüs protokolünden bir PoS algoritmasına geçişinin bir sonraki adımıdır demek istediğim. Bu, Ethereum'un blok zincirini daha ölçeklenebilir, güvenli ve sürdürülebilir hale getirme gelişiminin ayrılmaz bir parçasıdır . Amaç, uygulamaları daha hızlı ve daha ucuz hale getirmek için saniyede binlerce işlemi desteklemek olsa da daha çok alınacak mesafe var. Yani yolları çok uzun.
ETH'nin Geleceği nedir?
Bir yerde okumuştum. ETH'nin tüm kodları ve işlem verileri dünya üzerinde sayısı 11 Bin'in üstünde olan bilgisayarlarların hafızasında TOPLAM 253 GB yer kaplıyor. Buna rağmen çok yavaş deniyor. 25 TPS (Transaction per Second-Saniyedeki haberleşme hızı) ve 6 dakikada işlem bitirme süresi şu an kağnı hızında. V2.0 ise bunu 64 kat hızlandırıyor deniliyor ki emin olun bu bile çok ama çok yavaş! Umalım bu işlem hızını 1024 katı hızla yaparlar yoksa işleri çok çok zor! Rakipleri de var ETH'nin. Sonraki yazımda bunu da yazıyor olacağım. Hemen bunun arkasından bunu da okumanızı tavsiye ederim.
Şimdi ETH V2.0 ile kendisi için büyük bir adım attığını gösteriyor, anlatıyor ve şovunu yapıyor. Tüm DApp ve DeFi uygulamalarından daha az GAS alacağını iddia ediyor. Daha hızlı olacağını, verileri daha da ufaltarak daha hızlı kaydedeceğini de iddiasına ilave ediyor. Fakat yapılan yorumlardan ari olarak ciddi araştırma kurumlarının ürettikleri raporlar; hızı 64 ile çarpın, verileri de bölün, ufaltın, sonuç olarak olsa olsa en fazla 128 kat hızlı olabilir yorumunu yapıyorlar.
Akıllı sözleşme konusunda ETH yalnız değil. En ciddi rakipleri POLKADOT, COSMOS ve AVAX. Bu konuda bir yazı hazırlıyorum ama şunu belirteyim. Cosmos 10.000 TPS yi 2 sn de bitirirken AVAX 5000 den fazla TPS'yi 1 sn ye kaydediyor. Bu rakipleri zaten PoS yapıyorlardı. Hem daha ucuza mal ettiler tokenleri hem de ETH'den çok ama çok ucuzlar! Siz olsanız hangisini kullanırdınız?
ETH ya rakiplerinden daha hızlı olacak? Ya da ölecek.. Ölürse, Tüm platform üzerinde bulunan Geliştiriciler, DApp'sler DeFi'ler diğer platformlara kayacak.
Bir yıldızın ölümünü görebiliriz!
Buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederim. Yorumlarınızı okumayı dört gözle bekliyorum. Yazımı beğenirseniz beni de motive ediyor olacaksınız. Arkadaşlarınızla da paylaşarak onların da eğitimine katkıda bulunmayı unutmayın.
@omerdrmz065 mesaj olarak gönderirseniz isteğinizi sevinirim
eraymandaci
⋅
çok Teşekkürler Abim ..Emeğine sağlık gene bomba gibi bir yazı olmuş..
o zaman Avax devam diyoruz..
Saygılar
yldrmyasin49
⋅
Mükemmel bir yazı
LearnerYK
⋅
Hocam böyle bakarsak olaya BTC'nin de ölmesi gerekmez mi ETH'ye göre hem daha yavaş hem de daha maliyetli. İş burada sadece hız ve maliyette mi sizce.
hikmetkahraman
⋅
@LearnerYK, Çok güzel bir soru. teşekkür ederim. BTC'nin arzı sınırlı ama BTC fikir olarak dünyayı sarsan bir fikir. BTC'nin teknolojisi dediğiniz gibi daha da eski ETH'ye göre. BTC işlem aracısı olarak değil de artık Dijital Varlık olarak karşımızda. Para transferini yapan çok uygulamalar var. BTC'yi kripto varlık çadırının ana direği olarak görmek gerek. Değeri düşerse her şeyin değeri düşer yükselirse de aynısı hakeza. Endeks gibi düşünün. BTC'yi maden işleme olarak çıkaran 19 tane grup kaldı halihazırda. Siz şu an BTC ile varlık transferi yapan kimi biliyorsunuz? XRP ise 300 e yakın banka 400'ün üstünde holding tarafından kullanılıyor ve ABD SPK'sı SEC neyin ne olduğunu anlamaya çalışmaktan davayı kaç sene sonra açtı. ETH yüksek teknoloji ile bir anlaşmayı akıllı hale getirme ve onu kilitleme mekanizması olarak düşünün. Diğer yazımda buna da değineceğim orada bu akıllı yazılım nedir? sorusunun cevabını vereceğim. Ben ETH'nin rakipleri dedim. BTC'nin rakibi kimse olamaz ki? Altın ile neyi kıyaslayabilirsiniz ki? Platin mi Gümüş mü? Umarım açıklayıcı olmuşumdur bu kadar süre içerisinde.. Syg
LearnerYK
⋅
@hikmetkahraman, Bir yönden haklısınız. Peki şu anda merkezsiz yapı olması dolayısıyla kripto para güvenliği sağlanıyor ve bunun neden getiri elde etmek. Yani karşılıklı bir çıkar. BTC üretimi sona erdiğinde değeri ne olur bilmem ama işlem yapılmayan baba bir platform da olsa özünde değeri olmayan bir varlığı neden kim niye korusun?
Anlatmak istediğim BTC kazandırıyor çünkü blok güvenliğini transfer olmasa da sağlayan ve blok üreten 19 tane grup var yani 19 merkezsiz birbirine bağlı sistem. Şimdi 2140'a daha çok var ama işler değişmezde böyle giderse sonucu kestirmek oldukça güç olsa da bu 19 grup işlem yapılmayan bir platformu sadece alamadıkları ve olmayan komisyon ücreti karşılığında mı koruyacak ya da ellerinde olan BTC değer kaybetmesin diye m koruyacak burada bir çelişki yok mu? Dediğimi az çok anladınız mı bilmiyorum. Altının günümüzde bence birçok alanda kripto paradan farkı yok hatta daha kötü(alım satım-işlem zamanlaması açısından) ancak özünde değeri bir varlık olduğu da şüphe götürmez.
Son olarak sizce kısıtlı arz mı daha mantıklı yoksa azalan arz mı ?
hikmetkahraman
⋅
@LearnerYK, akıllı sözleşmelerin temelinde kullanılan kilit sistemi baştan yazılıdır, çizilidir. kurallar dışına kimse çıkamaz. kullanılan her kilit kendini imha eder ve arzı azaltır. akıllı sözleşme ürünlerinde bulunan fiyat artışının en büyük sebebi budur. Bir de PoW meselesi var. O kadar cihaz tesisat ve zaman harcayarak bir değeri çıkartan madenci gibiydiniz. Şimdi PoS geliyor. Paranı bana yatır beni finanse et ben de sana çıkardığım maden karşılığında yüzde kar vereyim mantığı yani. BTC şu an PoW yapıyor. Üretilen PoW lar bazen elektrik maliyetini karşılamıyor. Bir zamanlar zarar da yazdı madencilerine. BTC değer kazanmasa emin olun madenciler zarar edecekler. ETH direksiyonu başka yöne çevirdi ama gelin görün ki geç kaldı deniyor. Şimdi yeni bir gelecek var. Şirketler kendi coinlerini üretiyor daha ucuza mal ediyor ve daha çok işlemi yapmayı beceriyor. sizce sonuç ne olur? BTC ayrı bir yerde. onu dünya başka bir gözle ve duygu ile koruyor. Sakın ola ki BTC teknolojisi ile fiyatını kıyaslamayın. Dijital varlık dünyasının en çok talep gören ve görmeye devam edeceği bir ALTINI.. karıştırmayalım kavramları bence.
2016 yılından beri ilk 5’ten düşmeyen varlıklar arasında sadece BTC ve ETH var hocam.. birikimini bu piyasaya yatırmak isteyenler asla bunu göz önünden uzaklaştırmasın... bir çok proje yok olup gitti ve ya değeri düştü, ve düşecek... dikkatli olmak gerekir.